Evropa se suočava s "ozbiljnom krizom javnog zdravlja", pri čemu gotovo svako područje na kontinentu ima opasno visoke nivoe zagađenja vazduha, pokazalo je istraživanje koju je sproveo Guardian.

Analiza podataka prikupljenih korišćenjem napredne metodologije - uključujući detaljne satelitske slike i merenja sa više od 1.400 stanica za praćenje zagađenja na terenu - otkriva zabrinjavajuću sliku zagađenog vazduha, pri čemu 98% ljudi živi u područjima s visokim nivoima štetnih finih čestica koje premašuju smernice Svetske zdravstvene organizacije (SZO). Skoro dve trećine ljudi žive u područjima gde je kvalitet vazduha više od dvostruko iznad smernica SZO.

Najpogođenija Severna Makedonija, Srbija u istoj grupi

Najviše pogođena zemlja u Evropi je Severna Makedonija. Skoro dve trećine stanovnika zemlje živi u područjima gde je nivo PM2,5 čestica (najopasnijih sitnih čestica) više od četiri puta veći od smernica SZO, dok je u četiri područja uočena zagađenost vazduha gotovo šest puta veća, uključujući glavni grad Skoplje.

Istočna Evropa je značajno pogođenija od zapadne Evrope, osim Italije, gde više od trećine stanovnika u Po dolini i okolnim područjima na severu zemlje udiše vazduh koji je četiri puta viši od SZO smernica za najopasnije čestice u vazduhu.

The Guardian je sarađivao s ekspertima za zagađenje kako bi napravio interaktivnu mapu koja prikazuje najviše pogođena područja na kontinentu. Merenja se odnose na PM2,5 čestice - sitne čestice u vazduhu koje se uglavnom proizvode sagorevanjem fosilnih goriva i koje mogu prodreti kroz pluća u krvotok, utičući na gotovo svaki organ u telu.

Trenutne smernice SZO navode da godišnje prosečne koncentracije PM2,5 ne bi smele prelaziti 5 mikrograma po kubnom metru (µg/m3). Novi analitički podaci su pokazali da samo 2% evropskog stanovništva živi u područjima koja se nalaze unutar ovog limita. Stručnjaci kažu da PM2,5 zagađenje uzrokuje oko 400.000 smrtnih slučajeva godišnje širom kontinenta.

"Ovo je ozbiljna kriza javnog zdravlja", rekao je Roel Vermeulen, profesor epidemiologije životne sredine na Univerzitetu u Utrehtu, koji je vodio tim istraživača širom kontinenta koji je prikupio podatke. "Ono što vidimo prilično jasno je da gotovo svako u Evropi udiše nezdrav vazduh."

Skoro cela Srbija ima dvostruko veće vrednosti PM2,5 čestica

Skoro svi stanovnici sedam zemalja u istočnoj Evropi - Srbije, Rumunije, Albanije, Severne Makedonije, Poljske, Slovačke i Mađarske - imaju dvostruko veće vrednosti PM2,5 čestica u vazduhu u odnosu na smernice SZO.
Više od polovine stanovništva Severne Makedonije i Srbije živi sa četiri puta većim vrednostima od SZO smernica.

U Nemačkoj, tri četvrtine stanovništva živi sa više od dvostruko većim vrednostima od SZO smernica. U Španiji je taj broj 49%, a u Francuskoj 37%.

U Velikoj Britaniji, tri četvrtine stanovništva živi u područjima gde je izloženost između jednog i dva puta viša od SZO smernica, a gotovo četvrtina živi sa vrednostima koje su više od dva puta veće od tog limita.
Blizu 30 miliona Evropljana živi u područjima gde su koncentracije malih čestica četiri puta veće od SZO smernica.

Švedska primer dobre prakse

Nasuprot tome, u Švedskoj nema područja gde PM2,5 prelazi dvostruke SZO smernice, a neka područja u severnoj Škotskoj spadaju među retke u Evropi koja imaju niže vrednosti od tih smernica.
Saobraćaj, industrija, kućno grejanje i poljoprivreda su glavni izvori PM2,5 čestica, a njihov uticaj se često najviše oseća u siromašnim zajednicama.

Zagađenje vazduha postalo je ključna tema u Evropi, sa EU pod pritiskom da učini više kako bi se suočila s rastućom krizom javnog zdravlja. Prošle nedelje, Evropski parlament je glasao za usvajanje SZO smernica za PM2,5 do 2035. godine. Zakon, koji još treba da bude konačno usvojen u pregovorima sa Savetom EU, postavio bi pravno obavezujući limit za godišnje koncentracije PM2,5 čestica od 5 µg/m3, smanjujući ga sa trenutnih 25 µg/m